Manifest voor hedendaagse kunst in het licht van de planetaire crisis*
Er zijn analyses en modellen in overvloed om onze “waarden”; ons politieke bestel, ons economisch, sociaal, ecologisch, cultureel, lokaal en planetaire beheer en ons individueel gedrag te veranderen, om onze volksgezondheid, onderwijs en handelspraktijken te heroverwegen en de burgermaatschappij te revaloriseren in de logica van de regeringen en de politieke bestuurders. De opties zijn vaak tegenstrijdige. Maar we moeten ook vaststellen dat er aan de kant van de kunstwereld een oorverdovende stilte heerst waardoor zij de grote afwezige zijn in dit concert van dringende oproepen tot maatschappelijke verandering. Ook op het gebied van de kunst moet de « normaliteit » die ons naar deze planetaire catastrofe leidde, radicaal worden herzien.
-Het credo van de individuele creativiteit dat « alles kunst is », geïnitieerd door Dada, Fluxus, happenings en de meest uiteenlopende installaties, heeft zijn creatieve deugden gehad, dat valt niet te ontkennen. Maar deze extreme vrijheid, die ons bevrijdde van de clichés en de alliantie tussen kunst en maatschappij aanwakkerde bereikte, onvermijdelijk, net als het avant-gardisme van de jaren zestig en zeventig een mate van individuele verzadiging, onzin en uitputting van zijn expressieve mogelijkheden. Ze leiden vandaag het elitaire publiek af en het grote publiek heeft er nooit van gehouden. Om nog maar te zwijgen over het feit dat de wereld ondertussen aanzienlijk is veranderd, wat vraagt om nieuwe artistieke uitdagingen.
-De geglobaliseerde « kunstmarkt », die vaak betekenisloos en middelmatig is, is gereduceerd tot een financieel product van speculatie in handen van een paar extreem rijke verzamelaars, makers en tegelijk vernietigers van de kunst. Ze zullen barsten als iriserende zeepbellen. Het is zelfs niet meer het « zielsverwantschap » van het gedereguleerde kapitalisme dat het aankoopbeleid bepaald, maar een vulgaire investering van prinselijke families, vrijhavens en veilingen. Deze verbijsterende drift heeft de traditionele markt van verzamelaars en galeries, die trouw waren aan de kunstenaars die zij op lange termijn steunden, om zeep geholpen. Ze worden gereduceerd tot ambachtslieden die hun esthetische ontdekkingen onderhandelen voor de nieuwe rijken of, als ze liever authentieke ontdekkingsreizigers van de huidige kunstwereld willen blijven, tot kleine marginale en ellendige zelfondernemers in een wereldmarkt de hen negeert en reduceert tot bedelen voor de deuren van van culturele overheidsinstellingen en hun liefdadigheidsprogramma’s, als die er al zijn.
-Vandaag worden we geconfronteerd met een planetaire omwenteling die dit « genormaliseerde » loslaten niet langer toelaat. De crisis, met zijn onverzoenlijke paradoxen tussen economie, ecologie, volksgezondheid en respect voor de mensheid, heeft ons opgesloten in een labyrint waaruit we geen uitweg meer kunnen vinden. We moeten echter snel handelen om te overleven in deze versnellende donkere draaikolk. In het licht van de planetaire gevaren heeft de verticale spiraal van postmoderne filosofen alle geloofwaardigheid verloren. Hoe kunnen ze ontkennen, zoals wiskundigen in de astrofysica ook volhouden, en hoewel het wordt aangetoond in de geologie en in de menswetenschappen, dat de krachtige singulariteit van de tijd in onze humane geschiedenis, onder de creatieve spanning tussen entropie en negentropie breekt met herhaling, selectie en darwinistische aanpassing, waardoor onomkeerbare verschillen ontstaan. We moeten kunst en samenleving, die beide onafscheidelijk zijn, heroverwegen om nieuwe kansen te grijpen in deze wereldwijde ontwrichting.
-Al wat echt is, is fantastisch, alles wat fantastisch is is echt, maar je moet weten hoe je de oplossingen kiest die collectieve hoop brengen en de giftige hallucinaties vermijden die ons naar deze wereldwijde crisis hebben geleid die nooit zal eindigen met zijn processie van menselijk lijden. We moeten daarom een einde maken aan het cynisme van postmoderne berusting en aan de onverantwoordelijkheid van het antropogene avonturisme, met de onbeduidende dwaling van ‘alles is kunst’ en met de triviale drift van de ‘ kunstmarkt ”. Kunst moet een begrip worden, we moeten ze een betekenis geven. Natuurlijk is er geen vooruitgang in de kunst, maar kunst verandert de wereld.
– Uit het schandaal van deze crisis komt een versterkte, hyperhumanistische onwetenschap naar voren dankzij de vermenigvuldiging van digitale hyperlinks die ons in realtime op wereldschaal informeren en ons de verplichting en de verantwoordelijkheid opleggen van een filosofische kunst op zoek naar een planetaire ethiek, een technohumanisme in overeenstemming met onze tijd, met respect voor de kracht en de kwetsbaarheid van de natuur, aandacht voor het evenwicht tussen mens en natuur en voor de universele grondrechten van de mens, inclusief onze diversiteit en meest kwetsbare bevolkingsgroepen.
Hervé Fischer, mei 2020, Montreal.
Plaats hier uw handtekening ter ondersteuning van dit manifest:
https://forms.gle/NGwtK8oZcueR7FeP6
* Traduction en flamand de Roger D’Hondt
